Nieuws
Luchtkwaliteit in Vlaanderen verbetert, maar gezondheid lijdt nog steeds
23 oktober 2019
Het goede nieuws is dat de luchtkwaliteit in 2018 beter was dan een tiental jaar geleden. Er is een duidelijke daling van fijn stof en zware metalen. ‘Voor heel wat stoffen zien we een dalende trend’, staat te lezen in het rapport.
De uitstoot van fijn stof daalde vorig jaar met meer dan een kwart ten opzichte van 2000, stikstofdioxiden halveerden bijna. Ook de uitstoot van de industrie en de energiesector daalt. Dat komt door saneringsmaatregelen, zoals het plaatsen van filters en door het gebruik van zwavelarme brandstoffen.
Fijn stof: PM2,5-jaargemiddelde 2018 berekend met ATMO-Street (µg/m3) (bron: VMM)
De concentraties stikstofdioxide en zwaveldioxide dalen dan wel, de Europese normen worden niet gehaald. Ook ozon en arseen overschrijden de opgelegde doelstellingen. Op zeven meetplaatsen in Antwerpen en op twee in Gent was er een overschrijding van de jaargrenswaarde. Hierbij ging het telkens om plaatsen in street canyons en/of met veel verkeer.
Stikstofdioxide - jaargemiddelde 2018 berekend met ATMO-Street (µg/m3 ) (bron: VMM)
De modelkaarten van de VMM tonen bovendien dat luchtvervuiling niet enkel een probleem van de grote steden is. 'Ook in kleine steden en gemeenten komen dergelijke verkeersintensieve locaties voor, resultaten die het CurieuzeNeuzen-onderzoek bevestigden’, aldus de VMM.
Slechte leerling
Slechte leerling van de klas zijn de huishoudens. Zij zijn momenteel de grootste uitstoters van fijn stof, dioxines en polycyclische aromatische koolwaterstoffen. Maar ook het wegverkeer en verwarming van gebouwen zijn belangrijke bronnen van uitstoot. De uitstoot van dieselwagens staat hier bovenaan de lijst, maar ook het stoken van hout vormt een groot probleem. Daardoor komen kankerverwekkende stoffen en fijn stof in de lucht. Een positieve noot is dat het verbruik van fossiele brandstoffen zoals stookolie en steenkool daalt, waardoor de emissies afnemen.
Gezondheid
De gevolgen van de luchtkwaliteit in Vlaanderen zijn ernstig voor de gezondheid. Vlaanderen haalt dan wel de meeste Europese emissiedoelstellingen, de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) worden niet voldaan.
Voor ozon woont niemand in een regio met voldoende lage concentraties, voor fijn stof leeft slechts 1 procent van de bevolking in een ‘gezonde’ zone. De VMM schat daarom dat er jaarlijks zo’n 4.100 voortijdige overlijdens zijn door de huidige fijnstofconcentraties in Vlaanderen. ‘Om de gezondheid te vrijwaren, zijn dus doorgedreven maatregelen nodig om tot een gezonde luchtkwaliteit te komen voor mens en omgeving, zelfs voor stoffen die ruim voldoen aan de Europese regelgeving’, waarschuwt de VMM in zijn rapport.
Vegetatie
Ook de landbouw lijdt onder slechte lucht. Te hoge ozondosissen zorgen voor verminderde opbrengst van landbouwgrassen en de groei van bossen. Verzuring en vermesting zorgen voor bijkomende schade. De land-en tuinbouwsector, in het bijzonder de veeteelt, is dan weer de voornaamste bron van stikstofemissie, met name door de uitstoot van ammoniak. De stikstofdepositie was vorig jaar 83 procent van de oppervlakte natuur te hoog.
Ozon: aantal dagen boven WGO-advieswaarde in 2018 berekend met RIO-IFDM (bron: VMM)
Mede door de invoering van de mestactieplannen, kent de emissie van stikstof vooral in het eerste decennium van deze eeuw een dalend verloop. Dat effect lijkt nu uitgewerkt. De laatste jaren worden gekenmerkt door een stagnatie - in 2018 was de stikstofdepositie te hoog op 83 procent van de oppervlakte natuur - wat volgens het rapport weegt op de opbrengst van landbouwgewassen en de groei van bossen. Ook het verkeer is een belangrijke bron va, stikstofemissie.
‘Om de biodiversiteit in stand te houden en de vegetatie voldoende te beschermen is een verdere verbetering nodig’ , vindt de Vlaamse Milieumaatschappij.
De Vlaamse Milieumaatschappij is het Vlaams kenniscentrum voor luchtkwaliteit en lozingen in de lucht. De organisatie gaat ook na of Vlaanderen de opgelegde emissiedoelstellingen haalt.
Bronnen
- De Standaard