Enkel officiele proefverslagen bieden 100% zekerheid

 

In de eeuwige zoektocht naar energiebesparing zou het berekenen van Uw-waardes bovenaan het prioriteitenlijstje moeten staan. Er wordt volop geëxperimenteerd met diverse isolatiematerialen, verschillende hoogtes en breedtes ... Het volgen van deze evoluties is voor de voorschrijver als voor de plaatser zeker geen evidentie. Vaak wordt er om de oren geslagen met allerlei U-waardes en wordt het op den duur moeilijk om nog het bos door de bomen te zien. In dit artikel zetten we enkele belangrijke aandachtspunten op een rijtje.

 

 

Definitie

 

De werkwijze voor de berekening van de U-waarde van ramen en deuren in het kader van de energieprestatieregelgeving (EPB) is vastgelegd in het 'Transmissie-referentiedocument' (voor Vlaams, Brussels en Waals Gewest; vrij te downloaden) en de norm NBN B62-002 kan toegepast worden (www.nbn.be). De U-waarde (ook de warmtedoorgangscoëfficiënt genoemd) wordt als volgt gedefinieerd:

“De hoeveelheid warmte die in stationaire toestand door een bouwdeel gaat, per tijdseenheid en per vierkante meter als er een temperatuurverschil van 1 °C is tussen de binnen- en de buitenomgeving”, en ze wordt uitgedrukt in watt per vierkante meter per graad temperatuurverschil, uitgedrukt in kelvin: W/m2K.


Anders uitgedrukt: door een bouwdeel van 1 m² met een U-waarde van 1 W/m²K gaat er per uur en per graad temperatuurverschil een hoeveelheid warmte gelijk aan 1 wattuur van de binnen- naar de buitenomgeving. Door een bouwdeel met oppervlakte van 2 m² en een U-waarde van 1,5 W/m²K gaat bij een temperatuurverschil van 30 K (bv. +20 °C binnen en -10 °C buiten) per uur 90 wattuur van binnen naar buiten (1,5 W/m²K x 2 m²x30 K).

 


Verschillende U-waardes

 

Wie de commerciële en technische brochures van raam-, profiel- en glasfabrikanten doorneemt, wordt om de oren geslagen met verschillende U-waarden, waarbij het niet voor iedereen duidelijk is waarvoor die staan. De verschillende gebruikte termen op een rij:

  • Uw: U-waarde van een raam;
  • Ud: U-waarde van een deur;
  • Uf: U-waarde van raamprofielen;
  • Ug: U-waarde van beglazing;
  • Up: U-waarde van de panelen.

 

Deze waarden komen voor in de formule voor de berekening van de U-waarde van een raam (Uw) of een deur (Ud):

Hieronder vindt u de verklaring voor de andere symbolen, gebruikt in deze formule:

  • Af: zichtbaar oppervlakte van de raamprofielen;
  • Ag: zichtbare oppervlakte van het glas;
  • Ap: zichtbaar oppervlakte van de panelen;
  • ψg: lineaire warmtedoorgangscoëfficiënt ter verrekening van de gecombineerde effecten van beglazing, afstandhouders, glasrand en het raamprofiel;
  • ψp: lineaire warmtedoorgangscoëfficiënt ter verrekening van
  • de gecombineerde effecten van vulpaneel, randverbinding en raamprofiel;
  • Lg: zichtbare omtrek van het glas;
  • Lp: zichtbare omtrek van het paneel.

Bepaling U-waardes

 

In principe zijn er twee methodes waarop de U-waarden van raamcomponenten bepaald worden.

 

Via proeven in een labo

Per raamcomponent worden de verschillende proefmethodes waarop men in een labo de
U-waarde van een raamcomponent bepaalt, vastgelegd in de respectievelijke normen. Voorbeelden daarvan zijn de hotboxmethode, de hotplatemethode en de heatflowmethode.
Vandaag worden proeven in het labo voornamelijk gebruikt voor het bepalen van de eigenschappen van materialen en voor het op punt stellen en de controle van de werkwijze via berekeningen.

 

Via berekening

Gezien de kostprijs van proeven in het labo wordt in de sector buitenschrijnwerk de U-waarde van de verschillende raamcomponenten vooral bepaald via berekeningen. Dit zijn vrij complexe berekeningen waarvoor men een beroep doet op aangepaste software zoals Therm (gratis te downloaden) voor eenvoudige berekeningen en Bisco of Trisco (Physibel) voor meer gedetailleerde en complexe berekeningen (zie illustratie). Vaak zijn er kleine verschillen tussen de berekeningen ten gevolge van interpretatie-verschillen bij het gebruik van materiaalparameters of berekeningswijzen.

Betrouwbare bronnen voor de berekening

 

Er zijn vier kanalen waarlangs je betrouwbare waarden kan terug¬vinden voor de berekening van de U-waarde van ramen en deuren.

 

Transmissiereferentiedocument


Ook gekend als NBN B62 002 en aanverwante normen. In deze documenten vind je 'normatieve standaardwaarden'. Deze normatieve waarden zijn bovenwaarden en kunnen gebruikt worden als waarden bij ontstentenis (zie tabel 1, 2 en 3). De waarden via nauwkeurige berekeningen liggen in de praktijk meestal lager.
In bijlage geven we een aantal voorbeelden van normatieve standaardwaarden:

  • Uf-waarden voor houten raamprofielen;
  • Uf-waarden voor pvc-raamprofielen;
  • Uf-waarden voor metalen raamprofielen;
  • Ug-waarden voor verschillende glassamenstellingen;
  • ψg-waarden voor verschillende afstandhouders en types raamprofielen.

 

EPB-databank

In het kader van de energieprestatieregelgeving werd er door de drie gewesten beslist om gezamenlijk een databank op te richten als ondersteuning van verslaggevers en ontwerpers. De opname in deze databank is vrijwillig en voor de verschillende raamcomponenten vindt men hier vandaag weinig waarden terug (zie www.epbd.be).

 

Officiële rapporten

Via officiële proefverslagen, afgeleverd door erkende labo’s, of via technische goedkeuringen (ATG) of certificaten, afgeleverd door erkende certificatie-instellingen.

 

Fabrikanten

De fabrikanten van de respectievelijke raamcomponenten publiceren in hun commerciële en technische documentatie informatie in verband met de verschillende
U- en ψ-waarden. Gezien het commerciële belang van deze U- en ψ-waarden wordt daarbij dikwijls gegoocheld met verschillende waarden waarvan de duidelijkheid en betrouwbaarheid in het ene geval al groter zijn dan in het andere geval. In de volgende paragraaf proberen we u enigszins wegwijs te maken.

 


Informatie van de leveranciers

We geven u per sector een aantal tips die u wegwijs maken in de informatie die u van leveranciers ontvangt.

Raamprofielen

  • Men zegt niet altijd duidelijk of het om Uw- of Uf- waarden gaat;
  • Bij vermelding van Uw-waarden berekent men dit bijvoorbeeld voor een heel groot raam met veel glas en met een heel lage;
  • Ug-waarde, waardoor de impact van de Uf-waarde sterk verkleind wordt en men een heel lage Uw-waarde krijgt;
  • Elk raamprofiel of elke profielcombinatie heeft een specifieke Uf-waarde; men geeft vaak enkel de interessantste Uf-waarde van een bepaalde profielreeks;
  • Men vergeet te vermelden voor welke glasdikte de Uf-waarde berekend werd;
  • De Uf-waarde voor een glasdikte van 24 mm (dubbel glas) ligt hoger dan de Uf-waarde voor een glasdikte van 32 mm (drievoudig glas);
  • De gepubliceerde waarden komen niet overeen met de correct berekende waarden;
  • Vraag daarom naar een kopie van het verslag met de gecertificeerde waarden, berekend of gecontroleerd door een erkende instelling (WTCB, TCHN, UGent, BCCA) of vraag de ATG-tekst op, indien het raamsysteem over een technische goedkeuring beschikt;
  • Het geleverde profiel komt niet overeen met het berekende profiel. Een voorbeeld daarvan is de thermische onderbreking van aluprofielen (polyamide of ABS) of van beter isolerende raamprofielen, samengesteld uit hout en isolatiematerialen (welk houttype, welk isolerend materiaal met welke densiteit);
  • Het is niet relevant om de Uf-waarde tot twee cijfers na de komma te vergelijken, daar de foutmarge bepaald wordt op 0,05 W/m²K. Ook afronding kan een vertekend beeld geven, zoals hieronder voor glas uitgelegd wordt.

Glas

  • De Ug-waarde van dubbelglas wordt in hoofdzaak beïnvloed door de spouwafstand tussen de twee glasbladen, de spouwvulling met lucht of een zwaarder gas (argon, krypton) en de reflectielaag die aangebracht wordt op een van de glaszijden (zie tabel 5);
  • In functie van de afmetingen, de windbelasting en andere eisen voor de beglazing wordt de glasdikte van de twee glasbladen bepaald.
  • Om rekening te houden met de maximaal beschikbare glasbreedte van een bepaald raamprofiel, wordt de spouwbreedte soms verkleind of vergroot, wat een invloed heeft op de Ug-waarde.
  • Als men bv. glas met een Ug-waarde van 1,1 W/m²K bestelt, zal daarom niet noodzakelijk elke glaspartij dezelfde Ug-waarde hebben;
  • De Ug-waarde wordt heel sterk bepaald door de kwaliteit van de reflectielaag. De meeste fabrikanten van glas met een reflectielaag beschikken over een technische goedkeuring (ATG), waardoor er garanties zijn in verband met de kwaliteit en de prestaties van deze reflectielaag.
  • Wanneer glas van een meer exotische origine is, is het zinvol om na te kijken of er kwaliteitsgaranties zijn onder vorm van een technische goedkeuring of een certificaat, daar het moeilijk is om zelf de kwaliteit ervan te controleren.
  • De Ug-waarde wordt in mindere mate bepaald door de kwaliteit van de gasvulling en de afdichting van de glasspouw. De meeste fabrikanten van samengesteld glas in België beschikken over een BENOR keurmerk als kwaliteitsgarantie.
  • Aangezien dat een aspect is dat je moeilijk zelf kan controleren, is het belangrijk om naar het BENOR certificaat of een gelijkwaardig buitenlands certificaat te vragen.
  • Sinds enige tijd is er glas met een Ug-waarde van 1,0 op de markt. Dat is niet altijd 10% beter dan glas met een Ug-waarde van 1,1, zoals men kan lezen in commerciële documenten. Wie zelf even rekent, zal zien dat het eerder 9% is. Anderzijds kan het dat het verschil vele malen kleiner is, omdat ook hier foutmarges op meetwaarden en afronding op de resultaten kan spelen. Als voorbeeld zou een berekende Ug-waarde van 1,050 normatief afgerond worden naar 1,1 en een berekende Ug-waarde van 1,044 afgerond worden naar 1,0, waardoor het verschil in dit geval slechts 0,6% zou zijn.
     

Afstandhouders dubbele beglazing

De ψg-waarde is, zoals uit tabel 4 blijkt, niet alleen afhankelijk van de vorm en het materiaal van de afstandhouder, maar wordt ook berekend door rekening te houden met het materiaal en het profiel waarin het glas verwerkt wordt. Vraag na voor welk materiaal en raamprofiel een betreffende ψg-waarde van toepassing is en vergelijk die met de tabel;

De gepubliceerde waarden komen niet altijd overeen met correct berekende waarden. Daarvoor gelden dezelfde opmerkingen als hierboven voor raamprofielen en glas.

 


Software voor berekening Uw-waarden

Voor de software voor de berekening van Uw-waarden onderscheiden we twee types:
In de raamsoftware geïntegreerde software voor Uw-berekeningen: Hierbij wordt de berekening gemaakt op basis van de raamgegevens (afmetingen, profieltypes, glastype enz.) die reeds in de raamsoftware ter beschikking zijn via een offerte of een werkvoorbereiding en de gegevens voor Uf, Ug, ψg die in de databank reeds aanwezig zijn. Het voordeel is dat men deze gegevens niet tweemaal hoeft in te voeren. Voorbeelden van zo'n software zijn Jopps, Chacal of de software van Orgadata.
Standalonesoftware voor Uw-berekening. In de standalonesoftware die verdeeld wordt door profielleveranciers, is de databank met alle Uf-waarden meestal reeds ingevuld en moeten per raam enkel de afmetingen, het type glas en de afstandhouder ingegeven worden. Daarnaast bestaat er ook standalonesoftware die al dan niet gratis verdeeld wordt door fabrikanten, kennisinstellingen (bv. WTCB), beroepsorganisaties of overheidsinstanties (bv. WIS 3.0). Ten slotte, voor wie een beetje handig is, kan dit vrij eenvoudig geprogrammeerd worden in een rekenblad zoals Excel.


 

uit 'Architect' (editie juni 2011)

redactie: ir-arch. Robert De Cort

Documenten

terug naar overzicht